Τρίτη, Ιουλίου 01, 2008

ΜΙΛΑΝ ΚΟΥΝΤΕΡΑ - "ΑΘΑΝΑΣΙΑ"

“Το πρόβλημα δεν είναι ο θάνατος: είναι η αθανασία.
Η «μικρή» και η «μεγάλη». Τη μικρή την κερδίζουμε όλοι, λίγο-πολύ, στη μνήμη αυτών που μας αγάπησαν. Τη μεγάλη την αξιώνονται εκείνοι που διαβαίνουν το όριο της φήμης, αλλά και κάποιοι γύρω τους…”

Μακράν ο αγαπημένος μου συγγραφέας και παρόλ’ αυτά, δεν είναι λίγες οι φορές που με διχάζει. Οι πολιτικές τοποθετήσεις του, πολύ συχνά, με βρίσκουν αντίθετη. Όχι πάντα μα πολύ συχνά. Ωστόσο, στην ανθρώπινή μου φύση, στην ψυχή μου κάνει βουτιά και βγάζει τα πάντα στην επιφάνεια. Αμέτρητες φορές πιάνω τον εαυτό μου να κωφεύει στα σημεία που διαφωνεί και να τα προσπερνά στριμώχνοντάς τα σε μια γωνιά του μυαλού μου, προκειμένου να μην χάσω τη γοητεία, τη μαγεία, την απόλαυση (μοναδική, ασύγκριτη, αναντικατάστατη) που μου προσφέρουν τα βιβλία του. Έτσι και τώρα, το νυστέρι της ανθρώπινης ψυχής και συμπεριφοράς έκανε πάλι την εγχείρησή του.

Κατά τίτλο, το βιβλίο μιλάει για την Αθανασία. Τι είναι και πώς κερδίζεται. Είναι κάτι που όλοι μας, είτε συνειδητά είτε ασύνειδα αποζητούμε; Είναι αυτό που θέλουμε να κατακτήσουμε με τις πράξεις και τις αποφάσεις μας; Ο συγγραφέας διακρίνει δύο είδη: τη μικρή, αυτή που μένει στη μνήμη όσων μας γνώρισαν και μας αγάπησαν στη διάρκεια της ζωής μας, και τη μεγάλη, αυτή που ξεπερνάει τα όρια του στενού περίγυρου των προσωπικών μας σχέσεων, τα όρια του τόπου και του χρόνου που μας δόθηκαν πάνω στη γη, και μας κάνει παγκόσμιους και αιώνιους. Αθανασία που κατακτούν κάποιοι ενδεχομένως με τα έργα τους, τα συγγράμματά τους, την επιστήμη ή την τέχνη τους.

Ταυτόχρονα, μπλέκονται –ως συνήθως- χίλιες δυο άλλες έννοιες, σκέψεις, συμπεριφορές. Πώς καταφέρνει και χωράει αλλά και δένει τόσο πολλά και διαφορετικά πράγματα, ακόμα και ιστορίες, στο ίδιο μυθιστόρημα, χωρίς ποτέ τίποτα να αποτελεί παραφωνία και χωρίς να μπερδεύει τον αναγνώστη, είναι άξιο θαυμασμού!

«…Πώς να ζήσει κανείς σ’ έναν κόσμο με τον οποίο δεν συμφωνεί; Πώς να ζήσει με τους ανθρώπους, όταν δεν μπορεί να οικειοποιηθεί ούτε τα βάσανα ούτε τις χαρές τους; Όταν δεν ξέρεις να είσαι ένας απ’ αυτούς;…»

Τόσο πυκνογραμμένο σε νοήματα, συναισθήματα, εικόνες! Δίνει τόσες διαφορετικές οπτικές του ίδιου πράγματος, τόσες διαφορετικές πιθανές ερμηνείες της ίδιας συμπεριφοράς. Καταρρίπτει εντελώς φυσικά καθετί που θεωρούμε δεδομένο κι αυτονόητο, προκειμένου να ξεμπερδεύουμε με προβληματισμούς και σκέψεις.

Πόσο αυτό που ονομάζουμε «πραγματικότητα» είναι όντως έτσι και δεν είναι τελικά αυτό μόνο το «φαίνεσθαι», ενώ την πραγματική πραγματικότητα την αγνοούμε, την παραγνωρίζουμε και την υποτιμούμε. Πόσο, εν ολίγοις έχουν αποπροσανατολιστεί οι αξίες και μας απομακρύνουνε τελικά από την ουσία και την ευτυχία. Πόσο η πραγματική εικόνα του καθενός μας, αυτό που είμαστε πραγματικά και εσωτερικά, έχει καλυφθεί από την εξωτερική εικόνα μας και έχει βιαστεί και παρερμηνευτεί από τα βλέμματα των άλλων:
«…Φαντάσου ότι έχεις ζήσει σ’ έναν κόσμο όπου δεν υπάρχουν καθρέφτες. Θα το είχες ονειρευτεί το πρόσωπό σου, θα το είχες φανταστεί σαν ένα είδος εξωτερικής αντανάκλασης αυτού που θα υπήρχε μέσα σου. Κι έπειτα, υπόθεσε ότι στα σαράντα σου χρόνια θα σου έτειναν έναν καθρέφτη. Φαντάσου τη φρίκη σου. Θα είχες δει ένα τελείως ξένο πρόσωπο και θα είχες καταλάβει καθαρά αυτό που αρνείσαι να παραδεχτείς: το πρόσωπό σου δεν είσαι εσύ…»

«…τώρα το μάτι του Θεού είχε αντικατασταθεί από τη φωτογραφική μηχανή. Το μάτι του ενός μόνου είχε αντικατασταθεί από όλων τα μάτια. Η ζωή είχε μεταμορφωθεί σε μια εκτεταμένη παρτούζα στην οποία όλος ο κόσμος παίρνει μέρος…»

Πόσο η ίδια η ζωή δεν είναι αυτό που φαίνεται και πόσο σημαντική και καθοριστική μπορεί αν αποβεί μια απλή σύμπτωση και ν’ αλλάξει τα πάντα. Πόση σημασία μπορεί να έχει κάτι εντελώς απροσδόκητο.
Πόσο η διατήρηση της παιδικότητας μπορεί να μας προστατέψει, να γίνει καταφύγιο και ασπίδα:
«…Τίποτα δεν είναι περισσότερο προνομιακό από το να υιοθετείς μια παιδιάστικη συμπεριφορά. Καθώς είναι ακόμα αθώο και άπειρο, το παιδί μπορεί να επιτρέψει στον εαυτό του ό,τι θέλει. Καθώς δεν έχει περάσει ακόμα στον κόσμο όπου βασιλεύει ο τύπος, δεν είναι υποχρεωμένο να τηρεί τους κανόνες της καλής συμπεριφοράς. Μπορεί να εκφράζει τα συναισθήματά του χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες…»
Τέλος, πώς πρέπει να γράφεται ένα μυθιστόρημα; :
«…Στις μέρες μας, ρίχνονται πάνω σε καθετί το οποίο έγινε δυνατό να γραφτεί για να το μεταμορφώσουν σε ταινία, σε τηλεοπτική ιστορία ή σε κινούμενα σχέδια. Καθώς το ουσιώδες στο μυθιστόρημά μου είναι αυτό που δεν μπορείς να πεις παρά μόνο μ’ ένα μυθιστόρημα, σε κάθε προσαρμογή δε μένει παρά το μη ουσιώδες. Οποιοσδήποτε είναι ακόμα αρκετά τρελός για να γράφει σήμερα μυθιστορήματα, πρέπει, αν θέλει να τα προστατέψει, να τα γράφει με τέτοιο τρόπο που να μην μπορούν να προσαρμοστούν, μ’ άλλα λόγια να μην μπορούν να τα διηγηθούν…»

Όλα αυτά και άλλα τόσα σ’ ένα και μόνο βιβλίο. Και βέβαια δοσμένα με την γνωστή μαεστρία του Κούντερα. Από μέρους μου, αποτελεί βιβλιοπρόταση που ελπίζω να απολαύσει όποιος την δεχτεί.

Κλείνω με δυο τελευταία αποσπάσματα απ΄τα πολλά που έχω ξεχωρίσει:

«Σκέπτομαι, άρα υπάρχω, είναι μια διανοητική τοποθέτηση που υποτιμά τον πονόδοντο. Αισθάνομαι, άρα υπάρχω, είναι μια αλήθεια με πολύ γενικότερο βεληνεκές που αφορά και κάθε ζωντανό πλάσμα. Το εγώ μου δεν διακρίνεται ουσιωδώς από το δικό σας με τη σκέψη. Πολλοί άνθρωποι, λίγες ιδέες: σκεπτόμαστε όλοι το ίδιο πράγμα λίγο πολύ, μεταθέτοντας, δανειζόμενοι, κλέβοντας ο ένας τις ιδέες του άλλου. Αν όμως κάποιος με πατήσει στον κάλο, είμαι εγώ μόνο που νιώθω τον πόνο. Το θεμέλιο του εγώ δεν είναι η σκέψη, αλλά ο πόνος, το πιο στοιχειώδες αίσθημα όλων…»

«…Παράξενη, αξέχαστη στιγμή: είχε ξεχάσει το εγώ της, είχε χάσει το εγώ της, και είχε απελευθερωθεί από αυτό. Και εκεί υπήρχε η ευτυχία…»

Καλή Ανάγνωση!

Η «Αθανασία» του Μίλαν Κούντερα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις
βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ σε μετάφραση Κατερίνας Δασκαλάκη



ΥΓ: Αχ! Και τώρα μου ‘ρθε η εικόνα της στιγμής που το αγόραζα. Έβρεχε καρέκλες!!!
Πότε ξανά; Άντε, πάει ο Ιούνης. Άλλοι δύο μήνες μείνανε, να φύγει το καλοκαίρι κι αυτή η κλιματολογική βλακεία που μας κάνει όλους ζόμπι:-P
Όπως και να ‘χει, Καλό Μήνα εύχομαι κι ελπίζω να δροσίσει λίγο…

13 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

καλο μήνα κοπελια! Αν και η αληθεια ειναι οτι τον τελευταιο καιρο ειμαι 'βουτηγμενος' σε αλλους ειδους βιβλια, το ποστ για τον κουντερα μου ξυπναει την ομορφη περιοδο που διαβασα την 'αβασταχτη ελαφροτητα του ειναι' - το μοναδικο βιβλιο του που εχω διαβασει μεχρι τωρα - και μου θυμισες οτι καποια στιγμη πρεπει να διαβασω περισσοτερο κουντερα! Ελπιζω να εισαι καλα ;)

haxou aka joy! είπε...

Ωραία!
Το ποστ ήρθε τη στιγμή που ψαχνόμουν για τα διαβάσματα του καλοκαιριού (...το οποίο καλοκαίρι, παρεμπιπτόντως, είναι ώραίο όπως όλες οι εποχές...αρκεί να υπάρχουν και οι τέσσερις και όχι δύο παρατραβηγμένες)
Θενξ, Φένια.
Αν έχεις την καλοσύνη να μου ξαναθυμήσεις και τον τίτλο του άλλου, ωραίου βιβλίου που μου είχες προτείνει παλιότερα, θα σου είμαι υπόχρεη...

Λου είπε...

''Αισθανομαι, αρα υπαρχω'', πολυ μου αρεσε αυτο Φενια.....μιας και τοσο καιρο, εψαχνα το γιατι εγω με τη σκεψη μαλωσα.
Παντως το βιβλιο, με την πρωτη ευκαιρια, θα το παρω κι εγω.....τωρα που τελειωνει ο Πεσσοα, και η αμμος θελει συντροφια χειρογραφη.

Καλη σου μερα, φιλη μου!!!

Leigh-Cheri είπε...

Γεια σου par1sakte.
Γενικά ο Κούντερα είναι εγγύηση αλλά τουλάχιστον το κορυφαίο του (κατά τη γνώμη μου) το 'χεις διαβάσει.
Καλό κουράγιο με τα δικά σου "βουτήγματα". Είσαι τυχερός που δεν έχεις να τα κάνεις εδώ με τις θερμοκρασίες που έχουμε!

χαξού, αν δεν έχεις διαβάσει την "Αβάσταχτη ελαφρότητα του είναι" ή "το βαλς του αποχαιρετισμού" προτείνω να διαβάσεις εκείνα πρώτα από Κούντερα. Το άλλο που σου 'χα πει, αν θυμάμαι καλά, είναι ένα παραμύθι της Μυρτώ Κοντοβά, "Το κουβάρι των αλλόκοτων πραγμάτων". Πολύ ωραίο!

λου, κι εγώ κάπως έτσι το ένιωσα. Σκέφτομαι ότι πέρα από το πόσο καλός συγγραφέας είναι ο Κούντερα, επιβεβαιώνει συνέχεια σκέψεις και συναισθήματά μας κι ίσως τελικά αυτός να είναι και ο κύριος λόγος που εμένα μ' ενθουσιάζει τόσο. Φοβάμαι μόνο πως ίσως έτσι χάνω την αντικειμενικότητά μου κάπως...
Anyway...

Leigh-Cheri είπε...

A! Par1sakte, αν δεν έχεις δει την Αβάσταχτη και σε ταινία, δες την μόλις σου δοθεί η ευκαιρία. Είναι εξίσου καλή.:-)

Ανώνυμος είπε...

Στο έχω πει ότι γράφεις όμορφα.Αλλά δεν θα κουραστώ να το επαναλάβω.Και ξανά και ξανά.Τόσο όμορφα που θα πάω να πάρω το βιβλίο.αν και έχω κάποιες στίβες που με περιμένουν θα τα παραμερήσω,

Καλό μήνα να έχεις αγαπητή(αν και καθυστερημένα) και καλή ξεκούραση

Leigh-Cheri είπε...

...Τώρα εγώ κοκκίνισα...αλήθεια
Φιλιά νησάκι,
Καλό μήνα και σ' εσένα

Ανώνυμος είπε...

νομίζω ειναι η μαγεία της λεξης "αθανασίας" που χαριζει στον συγγραφέα ατελείωτου πολύ καλα γραμμένου,υλικού.

το καλοκαίρι ,εχει τον περισσοτερο ηλιο

κι ο ηλιος ειναι ενεργεια...

Ο άλλος είπε...

Κουντερόπληκτη και εσύ. Μου θυμίζεις τα φοιτητικά μου χρόνια. Τις εικόνες από την ταραγμένη ερωτικά και πολιτικά Πράγα,την αγωνία του Κούντερα. Όμορφη η Αθανασία αν και δεν είναι το αγαπημένο μου. Είμαι του...βαλς

Leigh-Cheri είπε...

alexandros, έχω την εντύπωση ότι του Κούντερα όποια λέξη και να του πετάξεις θα 'χει ατέλειωτο υλικό να σου συνδέσει.
Καλός ο ήλιος, δεν λέω. Αλλά αυτή η τόοοση του ενέργεια ισοπεδώνει την ενεργητικότητά μου;-)

άλλε, είναι ακριβώς όπως τα λες.
Ούτε κι εμένα είναι αυτό το αγαπημένο μου. Η Αβάσταχτη και το Βαλς είναι κορυφαία κι έχω γράψει παλιότερα και για τα δυο, όπως και για άλλα του. Απλά, αυτό τελείωσα πιο πρόσφατα και δεν μπορούσα πάλι ν' αντισταθώ στο να γράψω εντυπώσεις. Χαίρομαι που σου αρέσει ο Κούντερα κι εσένα:-)

Lefteris Sketo είπε...

ΤΟ ΜΟΝΟ ΣΙΓΟΥΡΟ ΣΤΗ ΖΩΗ ΕΙΝΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ.ΜΑΤΑΙΟΤΗς ΜΑΤΑΙΟΤΗΤΩΝ FILTATH fENIA Αλλα μπες εδω και δες κατι πραγματικα ενδιαφερον,το εκανε ενας φιλος μου και τελικα το εβαλε και στο διαδυκτυο
http://ethnicarts.blogspot.com/2008/06/earth-tubes-ethe.html

παράλληλος είπε...

"Αισθάνομαι, άρα υπάρχω "
Το κρατάω...

Leigh-Cheri είπε...

jsv, αυτό ξαναπές το!

παράλληλε, νομίζω ότι τίποτα πιο πραγματικό απ' αυτό!