ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ - ΠΕΡΙ ΘΑΝΑΤΟΥ

Καταρχήν, θα πρέπει να ξεκαθαρίσω ότι εδώ δεν πρόκειται για κριτική αλλά μάλλον για ένα «παραλήρημα» εντυπώσεων και συναισθημάτων.
Με το ξεκίνημά του ήμουνα πολύ συγκρατημένη. Έλεγα, εντάξει αλλά όχι σαν τα προηγούμενά του. Με διέψευσε εντελώς! Όσο προχωράει μοιάζει σαν κάτι που γεμίζει ενέργεια σιγά σιγά, ύπουλα σχεδόν, μέχρι που ξαφνικά σκάει και μένεις εμβρόντητος να δέχεσαι εικόνες, μελωδίες και συναισθήματα που δεν προλαβαίνεις ν` απορροφήσεις. Ιδιαίτερα από τη μέση περίπου και μετά, καλπάζει κανονικά και στο τελευταίο κεφάλαιο σου κόβει την ανάσα.
Ό,τι και να πω όμως, δεν έχει σημασία, γιατί νομίζω πως εδώ πρόκειται για προσωπικό βίωμα. Για εμπειρία ανάγνωσης, ξεχωριστή για τον καθένα.
Εγώ έβλεπα τις σελίδες να λιγοστεύουν και μ` έπιανε πανικός. Σα να έβλεπα με τρόμο μια κλεψύδρα ν` αδειάζει στο πάνω της μισό κι εγώ να μην μπορώ να κλείσω με το χέρι μου αυτή τη μικρή τρυπούλα που αφήνει την άμμο να περάσει στο άλλο της μισό.
Στις τελευταίες σελίδες είχα κλείσει πόρτες, παντζούρια, μουσικές, τα πάντα. Διάβαζα απομονωμένη εντελώς, ξεκομμένη απ` όλους κι απ` όλα. Κάθε σελίδα του τελευταίου κεφαλαίου από τρεις φορές. Και με το τέλος…Κεραυνοβολημένη από συγκίνηση. Έμεινα με το χέρι να κλείνω μόνη μου το στόμα, και να μη θέλω να πω τίποτα. Δεν είναι βιβλίο που συζητιέται. Προσωπική υπόθεση για τον καθένα και ταυτόχρονα ένας ύμνος για όλα: Για τους ανθρώπους, για τη Ζωή και σίγουρα, ο απόλυτος ύμνος στον έρωτα.

Είναι ο γνωστός Ζοζέ, που παίρνει μια υπόθεση εντελώς σουρεάλ για να σου πει τα πιο γήινα, τα πιο οικεία, τα πιο δικά σου πράγματα. Δημιουργεί κι εδώ τόσο δυνατές εικόνες με τόσο λιτό τρόπο που σε αφήνει άναυδο και συγκλονισμένο. Καταιγισμός εικόνων, συναισθημάτων, θα `λεγα και σκέψεων αλλά τι να σκεφτεί κανείς μετά απ` αυτό; Ολοκληρώνει ο Ζοζέ από μόνος του. Ποιος μπορεί ν` αμφιβάλλει για οτιδήποτε;
Και τόση μουσική…Ποτέ πριν ένα βιβλίο δε με γέμισε με τόση μουσική. Κι έπαθα κι εγώ αυτό που πάθανε κι οι άλλοι που το διαβάσανε. Έψαχνα να βρω το κομμάτι του Μπαχ.
Θέλω να το ξαναδιαβάσω απ` την αρχή. Έχω υπογραμμίσει άπειρα πράγματα, αλλά νομίζω ότι η απομόνωση κάποιων μεμονωμένων φράσεων ή παραγράφων, ξεκομμένων απ` το όλο κλίμα του βιβλίου, θα το αδικούσε πολύ ή θα το «χαλούσε» με πιθανές αποκαλύψεις. Γι` αυτό και δεν θα παραθέσω κανένα απόσπασμα, παρά μόνο ό,τι γράφει στο οπισθόφυλλο:

«Αν στο Περί τυφλότητος η τύφλωση ήταν καθολική, αν στο Περί φωτίσεως η φώτιση ήταν γενικευμένη, στο νέο μυθιστόρημα του Σαραμάγκου, ο θάνατος λειτουργεί με διαλείψεις σε μια μικρή χώρα 10.000.000 κατοίκων, φέρνοντας σε απόγνωση, μετά την αρχική ευφορία, ασφαλιστικές εταιρείες, εργολάβους κηδειών, οίκους ευγηρίας, νοσοκομεία, εκκλησία, κυβέρνηση, οικογένειες. Η μαφφία (με 2φ τη θέλει ο συγγραφέας) θα αναλάβει να δώσει λύσεις, αλλά ο θάνατος θα αντεπιτεθεί με τη μορφή μιας μυστηριώδους και γοητευτικής γυναίκας…
Το πιο πρόσφατο και εξαιρετικά ανθρώπινο μυθιστόρημα του μεγάλου νομπελίστα συγγραφέα.»

Ο τίτλος του πρωτότυπου ήταν «Διαλείψεις Θανάτου» και κατά τη γνώμη μου του ταιριάζει καλύτερα.
Τελειώνοντας, έχω την ανάγκη να πω κι εγώ στον Σαραμάγκου –όπως η γυναίκα του βιβλίου στον τσελίστα- «Ήρθα μόνο για να σας ευχαριστήσω για τη συγκίνηση και την ευχαρίστηση που ένιωσα ακούγοντάς σας.»
Προσωπική εμπειρία λοιπόν για κάθε άνθρωπο και για τους εραστές της Λογοτεχνίας, απλά ηδονή!
…Αναρωτιέμαι τι άλλο θα γράψει μετά απ` αυτό!

Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
στην καταπληκτική, γι` ακόμη μια φορά, μετάφραση της Αθηνάς Ψυλλιά.
Καλή Ανάγνωση!